Mai táng cho ông Gadhafi bị hoãn vì nghi vấn về cái chết của ông ta

Các giới chức Libya sẽ hoãn lại việc chôn cất cựu lãnh đạo Moammar Gadhafi trong lúc họ điều tra xem ông ta chết trong tình huống như thế nào vào hôm thứ Năm ở thị trấn Sirte, quê nhà của ông. Ủy Ban Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc là một trong số những tổ chức lên tiếng đòi điều tra.

Elizabeth Arrott | Cairo

Hình: AP

Nhiều người vẫn còn tiếp tục mừng đón tin ông Gadhafi bị hạ sát

Hôm thứ Sáu những câu hỏi ráo riết được đặt ra về cái chết của ông Gadhafi, ông ta chết trong tình huống như thế nào và ai đã giết ông ta, giữa lúc rất nhiều người Libya vẫn còn tiếp tục mừng đón tin này, khi nhà lãnh đạo cai trị họ từ rất lâu đã chết và một dấu mốc trong công cuộc chuyển đổi đất nước đã tới.
Các chiến binh ở Misrata hô to khẩu hiệu "máu của những tên bạo chúa không vô ích" trong lúc những người khác bày tỏ sự nhẹ nhõm vui mừng về những diễn biến của tình hình trong lúc họ tụ tập sau buổi cầu kinh hôm thứ Sáu.

Dấu mốc thời gian về sự vinh quang và suy tàn của ông Moammar Gadhafi

Ngày 1/9/1969: 27 tuổi, Gadhafi lãnh đạo một cuộc đảo chính của quân đội lật đổ quốc vương Libya.
Ngày 5/4/1986: Đánh bom khủng bố hộp đêm ở Đức làm 2 quân nhân Mỹ thiệt mạng. Hoa Kỳ trả đũa bằng các vụ không kích Libya vì chính phủ của ông Gadhafi bị cáo buộc có can dự đến vụ đánh bom.
Ngày 21/12/1988: Đánh bom chuyến bay 103 của Pan Am trên bầu trời Lockerbie, Scotland làm 270 người thiệt mạng.
Năm 1992: Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc chế tài Libya sau khi lần ra bằng chứng chất nổ có liên hệ với Libya.
Ngày 5/4/1999: Gadhafi giao nộp 2 giới chức Libya cho giới hữu trách Scotland để xét xử về vụ đánh bom Lockerbie. Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc ngưng chế tài.
Năm 2003: Gadhafi thừa nhận trách nhiệm về vụ tấn công và đồng ý bồi thường cho gia đình các nạn nhân hơn 2 tỷ đôla.
Ngày 19/12/2003: Libya hứa sẽ loại bỏ chương trình hạt nhân và vũ khí hủy diệt hàng loạt. Hoa Kỳ và Libya thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ.
Ngày 20/8/2009: Scoland trả tự do cho kẻ đánh bom Lockerbie vì lý do nhân đạo. Các bác sĩ nói rằng ông này bị ung thư giai đoạn cuối và chỉ còn vài tháng để sống. Đương sự đã ngồi tù tám năm trong tổng cộng tối thiểu 27 năm tù giam. Ông này đã trở về Libya và hiện vẫn còn sống.
Tháng 2/2011: Nhiều ngày biểu tình đòi dân chủ đã dẫn đến việc người biểu tình chiếm được nhiều nơi ở nước này.
Ngày 23/8/2011: Các chiến binh của Hội đồng chuyển tiếp Quốc gia đối lập chiếm được tổng hành dinh của ông Moammar Gadhafi ở Tripoli.
Ngày 20/10/2011: Các giới chức NTC cho hay các chiến binh của chính phủ lâm thời đã giết chết ông Moammar Gadhafi.

Thêm những đoạn phim video được loan tải dường như vào giây phút ông Gadhafi bị bắt sống. Những hình ảnh khác sau đó trong ngày cho thấy ông ta dường như nằm bất động dưới đất có vẻ như đã chết, vây quanh là những người đầy nộ khí. Giới hữu trách đã đưa ra những thông tin khác nhau về tình huống trong cái chết của ông Gadhafi. Thủ tướng lâm thời Mahmoud Jibril nói ông ta bị bắn nơi đầu do kẹt giữa hai lằn đạn trên đường ông ta được chở tới bệnh viện. Những thông tin khác nói ông ta chết vì những vết thương ban đầu khi đang tìm đường trốn chạy, trong khi thông tin được loan truyền nhiều nhất là những người đã bắt được ông ta đã đá và giết chết ông.
Phát ngôn viên Nhân quyền Liên Hiệp Quốc Rupert Colville hôm thứ Sáu nói những bằng chứng từ video gây lo ngại. Lên tiếng tại Geneve, ông nói thêm là cần phải mở một cuộc điều tra để xem ông ta chết trong lúc đôi bên giao tranh hay bị hành hình sau khi bị bắt.
Ông Colville nói: "Hành quyết mà không qua xét xử chắc chắn là bất hợp pháp trong bất cứ tình huống nào. Chuyện này khác với cái chết trong lúc giao tranh. Đã xảy ra nội chiến tại Libya, vì vậy nếu một người chết vì chiến trận thì đó là một chuyện khác, điều đó bình thường có thể chấp nhận được. Nhưng nếu chuyện gì khác đã xảy ra, nếu một người bị bắt và rồi bị hạ sát do có tính toán, thì đấy là một vấn đề nghiêm trọng."
Cũng lại có tranh luận về việc phải làm gì với thi thể của ông Gadhafi. Theo phong tục Hồi giáo, ông ta phải được chôn cất ngay, sớm bao nhiêu tốt bấy nhiêu, mặc dù nhiều giới chức cho rằng cần phải xúc tiến một cuộc điều tra trước khi chôn cất. Các giới chức cũng còn do dự không biết nên chôn ông ta ở đâu, với một số cho rằng cần phải mai táng ông ta trong vòng bí mật, thầm lặng.
Lúc đầu thi thể nhà cựu lãnh đạo này được đưa tới một đền thờ ở Misrata. Nhà chức trách giờ đây cho biết thi hài ông được giữ trong phòng lạnh cho đến khi họ quyết định bước kế tiếp.
Thi thể của Muatassim Gadhafi, con trai ông ta, cũng bị hạ sát hôm thứ Năm, được bày cho công chúng xem ở cùng một thị trấn.
Một đoàn xe chở Gadhafi và nhiều thành viên trong gia đình cũng như một số những tay chân thân tín của ông ta tìm cách chạy trốn khỏi Sirte hôm thứ Năm đã bị NATO oanh kích. Gadhafi tìm cách thoát thân và dường như đã trốn dưới một ống cống gần đấy.
NATO, hành động theo nhiệm quyền của Liên Hiệp Quốc, đã đóng một vai trò then chốt trong việc hỗ trợ cho tân chính phủ lên cầm quyền. Liên minh này hiện đang giảm dần các hoạt động.
Các giới chức Libya cho hay sau những diễn biến hôm thứ Năn, họ sẵn sàng tuyên bố Libya đã được giải phóng. Chính quyền, theo dự kiến, sẽ loan báo các kế hoạch cho những bước sắp tới trong tiến trình chính trị tại một cuộc họp báo vào thứ Bảy.