Daech đúc tiền "dinar vàng" để gây ảnh hưởng

Minh Anh (RFI)

Đăng ngày 19-11-2015 Sửa đổi ngày 19-11-2015 17:20

Ảnh chụp màn hình Twitter. Tổ chức khủng bố Daech muốn đưa ra hệ thống đồng tiền riêng dinar (vàng), dirham (bạc) và bạc cắc (đồng).

Một nhà nước thì phải có đồng tiền riêng. Đây cũng là điều tổ chức Nhà nước Hồi giáo Daech muốn khẳng định. Mùa hè năm 2015, tổ chức khủng bố này đã chính thức tung đồng tiền mới, đồng « dinar vàng », được đúc từ vàng thật. Điều đó cho thấy, IS đang tiến hành một cuộc chiến tiền tệ chống lại tờ đô-la xanh, và muốn thiết lập một trật tự tiền tệ mới trong thế giới Hồi giáo. Les Echos số ra ngày 19/11/2015 cho rằng « Daech đúc tiền để củng cố tầm ảnh hưởng của mình ».

Bằng việc thay thế đồng livre Syria và đồng dinar Irak, nhóm khủng bố này đang gia tăng ảnh hưởng của mình trên những vùng lãnh thổ chiếm được và muốn để lại một « dấu ấn không thể phai mờ ». Daech tự khẳng định là một nhà nước thật sự có đủ quyền đúc đồng tiền riêng. Đồng tiền đó đã được hình thành, dựa theo hình mẫu đồng « dinar vàng », một đồng tiền được lưu hành hồi thế kỷ VII, đời Quốc vương Hồi giáo đệ tam Abd Al Malik, vị quốc vương đầu tiên đúc tiền có in hình của mình với các câu kinh Coran.

Theo đó, hệ thống tiền tệ của IS bao gồm : hai đồng vàng 1 dinar (4,25 gramme vàng, tương đương với 164 đô-la) và 5 dinar (820 đô-la) ; 3 đồng xu bạc – 1,5 và 10 dirhams và cuối cùng là những xu bằng đồng. Tất cả các đồng tiền này đều được thể hiện bằng những biểu tượng rất rõ ràng : một bản đồ thế giới, vùng cai trị tương lai của Daech, một tháp thánh đường – Al Aqsa tại Jerusalem, một trong những mục tiêu chinh phục thành phố Thánh quan trọng nhất của Daech.

Theo giải thích của Les Echos, chính việc chiếm được thành phố Mossoul của Irak hồi tháng 6/2014 đã cho phép IS sở hữu được một phần lớn tiền mặt và vàng dự trữ trong ngân khố Irak, ước tính trị giá 425 triệu đô-la. Trên thực tế, tổ chức khủng bố này đã dự tính đúc tiền riêng cách đây một năm. Theo các tin tức nghe lén được, hay bắt được từ những trao đổi trên các tài khoản Twitter và Ask.fm, chi phí để đúc đồng tiền mới này ước tính khoảng 100 triệu bảng Anh. Điều đó cũng có nghĩa là thiết bị dùng để đúc tiền có thể xuất xứ từ Anh quốc.

Những đồng tiền đầu tiên dường như được xuất xưởng vào mùa xuân năm nay và tổ chức khủng bố này có lẽ đã đem đi trao đổi với một số dịch vụ ngoại hối tại Irak. Les Echos cho biết đầu tháng 10/2015, Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ 6 người cùng với các thiết bị dùng để đúc tiền cho Daech.

« Daech giàu sụ nhờ đa dạng hóa nguồn thu nhập »

Để đúc tiền phải cần đến nhiều tiền, ngoài giải thích chiếm được ngân hàng trung ương của Irak ở Mossoul, tổ chức khủng bố này phải còn có nhiều nguồn thu khác. Về điểm này, Les Echos có bài giải thích khác rất chi tiết đề tựa : « Dầu hỏa, buôn lậu, tống tiền : Làm thế nào Daech tự cấp vốn và đúc tiền ».

Tổ chức Nhà nước Hồi giáo IS – Daech khẳng định họ « giàu sụ là nhờ đa dạng hóa các nguồn thu nhập của mình », trong đó bán dầu khí, buôn cổ vật, và tống tiền là những nguồn thu chính yếu của tổ chức này. Với 8 điểm khai thác dầu tại Irak và Syria, theo ước tính của Daveed Gartenstein-Ross, một chuyên gia về tài chính của quân khủng bố thuộc Foudation for Defense of Democraties tại Washington với mức bán 30-40 đô-la/ thùng dầu thô so với giá thị trường 100 đô-la thì mỗi ngày IS thu về từ một đến hai triệu đô-la.

Nguồn thu tài chính lớn thứ hai, ngang ngửa với dầu khí là thuế. Tổ chức này cũng muốn được xem như là một Nhà nước có những thuộc tính một bộ máy cầm quyền : tiền tệ riêng và thu thuế chẳng hạn. Chỉ có điều nguồn thu thuế đó lại được thể hiện dưới hình thức tống tiền theo kiểu mafia để đổi lấy sự an toàn cho bản thân và gia đình. Thêm vào đó là thu từ việc tịch biên gia sản của người dân (những người bỏ của chạy trốn quân khủng bố hay tiền phạt vi phạm các quy định của tổ chức này) hoặc là cướp bóc các hàng cứu trợ từ các chính phủ Irak và Syria. 

Daech kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn, nằm dọc theo thung lũng sông Tigrisvà Euphrate. Đây cũng là vùng đất màu mỡ phì nhiêu. Theo ước tính, mỗi năm Daech thu được khoảng 200 triệu đô-la từ thu hoạch lúa mì và đại mạch, được bán ra thị trường chợ đen.

Về buôn lậu cổ vật, cho đến giờ vẫn chưa thể nào khẳng định. Nhưng theo đánh giá của một số chuyên gia, nguồn thu từ buôn lậu cổ vật mỗi năm mang về cho tổ chức khủng bố trên dưới 100 triệu đô-la. Bên cạnh những nguồn thu chính trên còn phải kể đến những khoản đóng góp từ các nhà hảo tâm nước ngoài. Theo chính quyền Bagdad, đây mới chính là nguồn thu quan trọng nhất của Daech từ rất lâu nay, đến từ nhiều nước như Ả Rập Xê Út, Qatar . Hiện nguồn thu này đã bị giảm xuống, chỉ còn khoảng 40 triệu đô-la/năm.

Cuối cùng là nguồn thu từ bắt cóc tống tiền. Số tiền thu được từ hoạt động này cũng ngang bằng với các khoản quyên góp từ nước ngoài 35-45 triệu đô-la/năm. Theo các nguồn tin y tế Irak, dường như được Cao ủy tị nạn Liên Hiệp Quốc xác nhận, thì tổ chức khủng bố này cũng rất tích cực trong hoạt động buôn nội tạng người, được lấy từ các tù binh, lính chết trận hay tù nhân bị thương. Vẫn theo tổ chức của Liên Hiệp Quốc này, hiện vẫn còn hơn 250.000 phụ nữ và trẻ em vẫn bị giam giữ rồi bị đem bán.